Wymienniki jonowe to rodzaj filtrów wody, gdyż woda powoli przesącza się przez tzw. żywicę jonowymienną. Żywica ma postać drobnych kuleczek, które nie tylko wyłapują zanieczyszczenia w sposób mechaniczny, ale głównie przeprowadzają reakcje wymiany jonów. Prawie zawsze do zmiękczania stosowane są jonity, które wymieniają kationy wapnia i magnezu na kationy sodu. Dodatkowo przechwytywane są kationy żelaza i manganu. Zatem woda po zmiękczeniu nie ma już soli wapnia i magnezu, ale sole sodowe.
Taki proces wyłapywania i zamieniania jonów nie może trwać w nieskończoność. Kiedy zabraknie wolnych miejsc, wówczas trzeba zregenerować jonit. Najprościej proces odnowy właściwości żywicy prowadzi się przemywając ją solanką.
Zmiękczacze wyposażone są w automatyczne sterowniki, które pracują objętościowo, czyli biorąc pod uwagę twardość wody ustala się po przefiltrowaniu jakiej objętości wody żywica musi zostać zregenerowana. Włączana jest wówczas odpowiednia procedura regeneracji solanką, która wytwarza się w zbiorniku solanki, do którego wcześniej użytkownik wsypał sól tabletkowaną.
Na zdjęciu zmiękczacz na zbiorniku 10 x 54”, z głowicą CLACK WS 1 CI, z by-passem.